Kwas foliowy przed ciążą i w I trymestrze – dlaczego to takie ważne?
Planowanie ciąży to zawsze nastawienie na nadejście zmian fizycznych, ale również emocjonalnych. Ciąża na każdym jej etapie, a także we wczesnym macierzyństwie to również wzmożona troska o zdrowie kobiety, a co tym idzie o zdrowie dziecka.
- Dlaczego kwas foliowy jest tak ważny dla zdrowia przyszłej mamy?
- Witamina, która chroni płód
- Kiedy pojawia się wskazanie do sprawdzenia poziomy kwasu foliowego?
- Jakie mogą być skutki niedoboru folianów?
- Lepsza dieta, czy suplementy?
Dlatego tak ważne jest, aby zadbać o odpowiedni poziom kwasu foliowego, czyli bardzo ważnej witaminy z grupy B. To właśnie ona pozostaje w bardzo ścisłym związku z prawidłowym rozwojem maluszka. Z tego powodu każda przyszła i obecna mama powinna wiedzieć o niej więcej i w jakiej sytuacji rozpocząć suplementację.
Dlaczego kwas foliowy jest tak ważny dla zdrowia przyszłej mamy?
Często zamiennie stosowaną nazwą dla kwasu foliowego jest także folacyna lub po prostu witamina B9. Kluczowe jednak dla każdej mamy jest uświadomienie sobie, że bez tego związku funkcjonowanie organizmu nie będzie prawidłowe. Odgrywa znaczącą rolę przy tworzeniu i dojrzewaniu czerwonych krwinek. Przyczynia się także do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Poza tym odpowiada za syntezę składników DNA i RNA. Jest także bardzo ważna w procesie wytwarzania neurotransmiterów i białek. Bez folacyny nie byłby możliwy poprawny proces podziału komórek. On jest przecież kluczowy w przypadku przyszłych mam, które spodziewają się dziecka.
Witamina, która chroni płód
Witamina ta, innymi słowy pozwala na to, aby ciąża przebiegała prawidłowo. Foliany właśnie odpowiadają za ochronę płodu przed pojawieniem się poważnych wad wrodzonych w układzie nerwowym. Mogą to być tak poważne wady jak przepuklina układu nerwowego lub rozszczep kręgosłupa. Duże znaczenie ma tu fakt, że mniej więcej w czwartym tygodniu ciąży kształtuje się u dziecka cewa nerwowa. Nie bez powodu więc lekarze zalecają, aby zatroszczyć się o właściwy poziom kwasu foliowego w organizmie nawet już na etapie planowania dziecka, a bezwzględnie na samym początku ciąży.
Kiedy pojawia się wskazanie do sprawdzenia poziomy kwasu foliowego?
Kontrola poziomu kwasu foliowego w organizmie to coś, o czym przypomni każdy lekarz prowadzący. Diagnostyka taka wykonywana jest zwykle właśnie już przy planowaniu ciąży, choć może być też powtórzona w sytuacji, gdyby w trakcie ciąży wystąpiły jakieś niepokojące objawy, które mogłyby świadczyć o niedoborach w tym zakresie.
Najczęściej lekarz może rekomendować wykonanie badania, jeżeli występują zaburzenia nerwowe lub mięśniowe. Przyczyną mogą być także zmienne nastroje i zakłócone funkcje poznawcze. Badanie wykonuje się także, gdy zauważane jest przewlekłe osłabienie i zmęczenie lub zaburzenia odżywiania. Badanie może być też zalecone w przypadku przyjmowania leków, których skład mógłby oddziaływać na zmianę poziomu folianów. Przykładem są leki przeciw padaczkowe, sulfasalazyna lub metotreksat.
Sam przebieg badania nie będzie generować żadnego dyskomfortu dla żadnej z mam. Nie jest wymagane żadne specjalistyczne przygotowanie, co dokładnie opisano na przykład tutaj – https://epolmed.pl/badania/kwas-foliowy/. Krew pobierana jest rano, a pacjentka musi być na czczo. Może się także okazać niezbędne odstawienie przed badaniem leków, aby wynik nie był zakłócony. O tym jednak zadecyduje lekarz. Zwykle poziom kwasu foliowego jest oznaczany razem z ilością witaminy B12.
Jakie mogą być skutki niedoboru folianów?
Nieodpowiedni poziom kwasu foliowego w organizmie może się objawiać bardzo różny sposób. Niektóre objawy mogą być wręcz subtelne. Może się pojawić senność, bladość skóry, zmęczenie, a także problemy z koncentracją. Zauważana może być także drażliwość i spadek nastroju. Poza tym stale występujące niedobory mogą skutkować wystąpieniem niedokrwistości, co spowodowane jest niskim poziomem hemoglobiny.
Dla kobiet w ciąży deficyty te są jednak szczególnie groźne, ponieważ poważnie zagrażają zdrowiu dziecka. Niedobory te mogą ostatecznie skutkować, jak wspomnieliśmy rozwijaniem się poważnych wad rozwojowych. Aby usunąć takie niebezpieczeństwo i zadbać o prawidłową profilaktykę zdrowotną, lekarze bardzo często właśnie z tego powodu zalecają włączenie suplementów zawierających kwas foliowy.
Warto też dodać, że jego przedawkowanie jest w statystykach rzadkim problemem. Związek ten, jeżeli występuje w organizmie w nadmiarze, to jest wówczas wydalany z moczem. A nadmiar ten może się pojawić z czysto prozaicznych powodów takich jak np. niekontrolowane przyjmowanie suplementu, a więc stosowanie zbyt dużych dawek. Wówczas mogą się pojawić wymioty, biegunki lub zmiany zachowania. Dlatego należy restrykcyjnie trzymać się zaleceń lekarskich.
Lepsza dieta, czy suplementy?
Źródło folianów uznawane jako najskuteczniejsze to po prostu zbilansowana dobrze ustawiona przez dietetyka dieta. Przede wszystkim powinna być bogata w zielone warzywa liściaste. To powinien być jarmuż, brokuły, sałata i szpinak. Nie powinno także zabraknąć awokado, cytrusów, orzechów i jajek.
Jednocześnie jednak należy mieć na uwadze to, że nawet taki jadłospis, który będzie najzdrowszy i ustalony przez cenionego dietetyka niekoniecznie w każdej sytuacji musi zagwarantować poziom tej witaminy taki, jaki być powinien. Przyczyny mogą być rozmaite takie jak choroby z tzw. grupy ryzyka i związane z nimi przyjmowanie leków, czy też po prostu niezbyt restrykcyjne trzymanie się diety. Dlatego w wielu sytuacjach położnicy i ginekolodzy zalecają kobietom już na etapie planowania ciąży suplementację kwasem foliowym. Najogólniej mówiąc, suplementacja i dieta zawsze muszą iść w parze, aby organizm mógł utrzymać odpowiednią ilość witamin w tym ważnym okresie.